İyi sır tutar mısınız? Ketum musunuzdur? Ne güzel. Ama abartmayın derim. Türk Dil Kurumu’nda “ketum” kelimesinin anlamı olarak “ağzı sıkı” yazıyor. Tuttuğunuz sadece sırlarınız mı? Yoksa, her şeyi saklıyor, biriktiriyor, tutuyor olabilir misiniz? Bir psikologla yapılmış söyleşide şöyle okumuştum: Ağzı sıkı olan, iyi sır tutan, bir şeyi bırakırsam yerine yenisini koyamam düşüncesine sahip olan, kendisini mutsuz ettiğini bildiği halde o şeylerden, kimselerden vazgeçemeyen, geçmişte yaşayan, yeni bir şey denemekten, hayatına yeni bir şey girmesinden korkan, gelecek endişesi taşıyan kişiler pekliğe yani “kabızlık”a daha yatkın olabilirler.
Peklik, konstipasyon ya da kabızlık, bağırsak hareketlerinin yavaşlamasına bağlı olarak dışkılama sıklığının azalmasını ya da dışkı kıvamının sertleşmesini ifade eder. Kabızlığın ya da tıbbi adıyla konstipasyonun psikolojik nedenleri ise yukarıda anlattığım biçimde açıklanıyor. Herkesin hayatının bir döneminde yaşadığı, sık karşılaşılan bir sağlık sorunu olan kabızlığın bir de fizyolojik nedenleri vardır. Bunlar; kişinin evi dışındaki ortamlarda tuvaleti kullanmak istememesine bağlı olarak sürekli tuvaletini tutması ve bu nedenle boşaltıma (dışkılamaya) yönelik güdüsünün azalması, diyetteki posa miktarının yetersiz olması, yetersiz sıvı ve özellikle de su alımı, hareketsiz yaşam (fiziksel aktivitenin az olması), kronik bağırsak hastalıkları ve kronik laksatif kullanımıdır. Laksatifler boşaltımı kolaylaştırmak amacıyla kullanılan ilaçlardır.
Kabızlıklıktan Kurtulma Yolları Nelerdir?
Konstipasyon yani kabızlık sorununuzu çözebilmek için aşağıdaki önerilerden yararlanabilirsiniz.
Posadan Zengin Yiyecekler Tüketin
Günlük beslenmenizde buğday kepeği, makarna, bulgur gibi tam tahıllı besinlere, posadan zengin meyve ve sebzelere, yeşil mercimek, nohut gibi kuru baklagillere, ceviz gibi posadan zengin yağlı tohumlara yer vermelisiniz.
Meyve ve Sebzeleri Kabuğu ile Tüketin
Meyve ve sebzeleri iyice, akan su altında ovuşturarak yıkadıktan sonra kabuğuyla birlikte tüketmelisiniz. Tabii ki, kabuğuyla yenebilenleri kastediyorum. Meyveler arasında posadan (liften) en zengin olanlar armut (kabuklu), çilek, elma (kabuklu), incir (kabuklu), portakal, ananas ve avokadodur.
Akşam yemeklerinde sebze yemeklerine ve salatalara sık sık yer vermelisiniz. Sebzeler arasında posa içeriği en zengin olanlar Brüksel lahanası, patates, ıspanak, bezelye ve kabaktır.
Ara Öğünlerde Yoğurt Tüketin
Ara öğünlerde yoğurdunuza buğday kepeği, yulaf ezmesi ekleyip tüketebilirsiniz. Yulaf ezmesini ve buğday kepeğini ev yapımı yoğurt ile karıştırıp içine posadan zengin bir meyve doğrayarak, üzerine de toz tarçın ekerek çok sağlıklı ve bağırsak faaliyetlerini arttıran bir ara öğün alternatifi yaratabilirsiniz. Buğday kepeğinin etkisiyle artan bağırsak faaliyetleriniz metabolizmanızın da hızlanmasını sağlayacaktır.
Kahvaltı Öğününü Atlamayın
Kahvaltı bağırsak faaliyetleri açısından çok önemli bir öğündür. Araştırmalar kahvaltı öğününü atlayanlarda kabızlık sorununun daha sık ya da daha ciddi şekilde gözlenebildiğini gösteriyor.
Beslenmede Yanlış Bilinen Doğrular
– Ekmek yemekten korkmayın, miktarını abartmayın. Ekmek türleri arasında bağırsak hareketlerini en çok destekleyenler çavdar ekmeği ve tam buğday ekmeğidir.
-Gluten hassasiyetiniz yoksa glutensiz beslenmeye çalışmayın.
-Taze sıkılmış meyve suyu yerine taze meyvenin kendisini yemeyi tercih edin.
-Çorbalarınıza ekstra sebze ve buğday kepeği ilave edin. Her gün en az 2 litre (8 su bardağı) su tüketin.
-Fiziksel aktivitenin bağırsak hareketlerinizi hızlandırdığını unutmayın. Hedefiniz her hafta toplam 150 dakika egzersiz yapmak olsun.
Her şeyin azı karar, çoğu zarar. Posadan zengin beslenmek bağırsak hareketlerinizi ve dolayısıyla metabolizmanızı hızlandırır, sizi kronik bağırsak hastalıklarından korur, kolesterol seviyenizi düşürür. Aşırı posa tüketmekse demir gibi minerallerin bağırsaklardan emilimini yavaşlatabilir. Sır tutmak iyi dost olmanın gereğidir. Aşırı tutucu olmaksa sağlığımızı olumsuz etkileyebilir. Yani her şeyin ayarında olması, dengede olması güzel. Nuh’un Ankara Makarnası Mutfak Akademisi’nden şeflerimizin hazırladığı tariflerden yararlanmak isterseniz, hemen oynatma listemize gidebilirsiniz. Oynatma listemize ulaşmak için hemen tıklayın. Sizlere bu vesileyle dengede olabildiğiniz bir hafta diliyorum.
Dr.Tuba Günebak
Beslenme ve Diyet Uzmanı