Tarihin İlk Yemek Kitapları

Zengin dünya mutfaklarının kültürel mirasının bugüne taşınmasında, şüphesiz yazının ve kitapların büyük önemi var.

Medeniyetin bugünlere gelmesinde yazının önemi yadsınamaz. İnsanoğlu yazıyı icat ettiğinden beri kültürünü, alışkanlıklarını, gündelik yaşantısını, düşüncelerini, hislerini yazarak belgeliyor. Politikadan felsefeye, edebiyattan gezi yazılarına, düşüncelere, duygulara ve kültüre ait ne varsa, yazı ile belgeleniyor. Gündeliğin ayrılmaz parçası olan beslenme alışkanlıkları ve mutfak kültürü de yazılı tarihin ilk zamanlardan bugüne dek yazıya aktarılıyor. Dolayısıyla, bugün internette ve kuşe kağıtlarda varlığını sürdüren yazılı yemek tarihi, kil tabletlere dek uzanıyor.

Kitâbü’t Tabih

El-Bağdadi olarak bilinen Bağdatlı katip Muhammed El-Kerim tarafından 13. yüzyılda yazıya geçirilen Kitâbü’t Tabih, günümüz Türkçesine de çevrilmiş bir kitaptır. Türk ve Osmanlı mutfağının en çok kullanılan kitabı olarak bilinen bu kitap, aslında 10. yüzyılda yaşamış yemek kitabı yazarı İbni Seyyar el-Varak’ın tariflerinden yapılan bir derlemedir.

Babil Yemek Kitabı

En eski yemek kitabı olarak kabul edilen ve Hamurabi döneminden günümüze dek ulaşan, iki kil tablet üzerine yazılmış bu kitapta toplam 25 tarif yer alıyor. Medeniyetin başladığı topraklar olan Orta Doğu’nun tarihine ışık tutan bu kitaptan, Babillilerin sığır, koyun, keçi eti tükettiklerini ve yemeklerinde tahıllara fazlasıyla yer verdiklerini öğreniyoruz.

De re culinaria

İtalyan yemek kültürünün temel taşı kabul edilen ve Marcus Gavius Apicius tarafından M.Ö. 4. yüzyılda derlenen De re culinaria, Roma Uygarlığı’nın bugüne bıraktığı kıymetli miraslardan biri. Kapsamında, tariflerde kullanılan malzemelerin yakalama ve yetiştirme tekniklerine de değinen kitap, Akdeniz Mutfağı’nın bilinen en eski yazılı kaynağıdır.

Liber de Coquina

Liber de Coquina’nın uygarlığın gelişimi ile birbirleriyle etkileşime geçen toplumların kültürel aktarımının öne çıktığı bir kitap olduğu söylenebilir. On dördüncü yüzyıldan kalan ve Fransa’da yazılan bu kitapta, İtalyan tariflerine de rastlamak mümkündür. Liber de Coquina, tarihte daha önce yazılmış ve günümüze ulaşmış diğer kitaplardan biraz farklıdır. Zira gerçekten, sadece ve sadece “iyi yemek” üzerine yoğunlaşır. Beslenmeyi sağlıktan ve tıptan ayırır; yemek yeme zevki üzerine yoğunlaşır.

Yinshan Zhengyao

Uygarlık dünyanın dört bir yanında benzer zamanlarda benzer süreçler yaşayarak ilerlemiştir. Hu Sihui tarafından kaleme alınan ve on dördüncü yüzyıla uzanan Yinshan Zhengyao, Çin mutfağının en eski yemek kitabı olarak bilinir. Orta Asya’nın ortak kültüründen beslenen bu tariflerde Türk, Moğol ve Pers uygarlıklarının etkileri de hissedilmektedir. Yinshan Zhengyao, Çin mutfağının önemli parçası olan sosların yazıya geçirildiği ilk kitap olması açısından da oldukça önemlidir.