Hayatın ve yaşamın başlangıcı olan mucize: Buğday. Buğday, ilk evcilleştirilen tohumdur ve insanlık tarihinde sofralarımıza misafir olan ilk besindir. Buğday, ev ve aile demektir. En zarif, en nahif tohumdur. Emekle, özenle büyür; alın teri ve itina ister. Buğday anadır; ana evladını, buğday başağını doğurur. Anne yavrusunu, buğday bir nesli besler ve büyütür. Buğday, tarih boyunca her toplumda karşımıza çıkar. Eski Yunan’da buğdaydan yapılmış ekmek statü simgesidir. Yunan mitolojisinde tanrıların tanrısı Zeus’un kız kardeşi Demeter bereket tanrıçasıdır ve buğdayı simgeler. Mısır piramitlerinde yapılan kazılarda buğday tanelerine rastlanmıştır. Buğday en kutsal besin olarak görülür ve yazıtlarda tanrılara törenlerde buğday taneleri sunulduğundan bahsedilir. Kem gözlere karşı buğday başağı demetleri duvarlara asılır. İlk dişi çıkan bebeğe buğdayla diş hediği yapılır. Aşurelere bereketi simgelesin diye buğday taneleri eklenir. Atasözlerinde de buğday kendine yer bulur: “Arpa eken buğday biçmez”, “Buğdayım var deme ambara girmeyince, oğlum var deme yoksulluğa düşmeyince” … Yetişkin erkek evladın eli ekmek tutar. Yuvasına sahip çıkan kişi evine ekmek götürür. Bu atasözlerini ve özdeyişleri daha da çoğaltmak mümkündür.
Buğday Kepeğinin İnsan Vücuduna Yararları
Buğday tanesi üç temel katmandan oluşur: Buğday kepeği yani kabuk kısmı, buğday tohumu ve buğday ruşeymi yani buğdayın bebeği (buğday embriyosu). Buğday kepeği en dış katmandır. Posa ve B vitamini yönünden, özellikle B1 (tiamin) ve B3 (niasin), oldukça zengindir. Buğday kepeği posasının zengin yapısı ile bağırsak hareketlerini artırır, peklikten korur, metabolizmamızı hızlandırır, zayıflama sürecini destekler, vücudumuzdaki atık maddelerden yani toksinlerden arınmamızı sağlayarak detoks etkisi yaratır. Buna ek olarak, besinlerle aldığımız kolesterolün emilimini azaltarak kalp ve damar hastalıklarının riskini azaltır. Buğday kepeği, taşıdığı B vitaminlerinin zengin yapısı ile sinir sistemini güçlendirir. İlerleyen yaşlarda görülen ve sinir sisteminin yaşlanmasından ya da tahrip olmasından kaynaklanan Alzheimer gibi hastalıklardan korur. Buğday kepeğinin bu muhteşem etkilerinden faydalanabilmek içinse durum buğdayının kepeğini tercih etmelisiniz. Hem buğday kepeğinde hem de tüm besinlerde merdiven altında üretilmiş, menşei belli olmayan, bilinmedik markaların ürünlerini tüketmekten kaçınmalısınız. Buğday kepeği deyince aklınıza glutensiz beslenme gelmiş olabilir. Hemen bu konuda da bilgi verelim. Glutene karşı özel bir hassasiyetiniz, gluten içeren besinleri tükettiğinizde belirgin bir şikâyetiniz yoksa sadece moda olduğu için glutensiz beslenme çabası içine girmeyin. Gluten içeren besinler buğday, arpa, yulaf, çavdar ve bu tahılların unlarını içeren besinlerdir. Glutensiz diyetlerin yağ içeriği yüksek ve posa içerikleri düşük olduğu için kalp ve damar hastalıkları riskini artırabilir. Yapılan bilimsel çalışmalarda, glutensiz diyetleri bilinçsizce ve tıbbi açıdan gerekli değilken uygulayan kişilerde demir, folik asit, kalsiyum, selenyum, magnezyum, çinko, B1 vitamini, B3 vitamini ve A vitamininin yetersiz düzeyde alındığı saptanmıştır. Glutensiz diyetlerin glisemik indeksi yüksektir ve kan şekerini hızlı yükseltebilirler. Bu nedenle insulin direnci veya şeker hastalığına sahip (diabetli) kişiler gluten hassasiyetleri olmadığı takdirde glutensiz beslenme şeklini seçmemelidirler. Tüm bu faydalara ek olarak, durum buğdayı kepeğinin arındırıcı etkisinden de söz etmek gerekir. Çevresel etmenler sebebiyle günlük yaşantımızda birçok ağır metale maruz kalıyoruz. Örneğin, trafikte uzun süre geçirdiğimizde egzoz dumanı sebebiyle kurşuna maruz kalıyoruz, kirli denizlerden yakalanmış balıklar sebebiyle vücudumuza ağır metal alıyoruz. Bu ve benzeri etmenlerle vücudumuza giren ağır metallerden arınabilmek içinse gerçek durum buğdayından hazırlanmış buğday kepeğinin bağırsaklarımızdaki arındırıcı etkisine ihtiyaç duyarız.
Buğday Kepeği Nasıl Kullanılır?
Buğday kepeğini tüketmenin birçok keyifli yolu vardır. Buğday kepeğini çorbalarınıza ekleyebilirsiniz. Yoğurda buğday kepeği ekleyip, üzerine armut, incir gibi posa yönünden zengin meyveleri dilimleyip, toz tarçın serpip keyifle ara öğünlerde tüketebilirsiniz veya köfte harcına buğday kepeği ekleyebilirsiniz. Keyifli yaz günlerinde, sonbahara adım adım hazırlanma yolculuğunda, buğday kepeği ile sağlığınızı koruduğunuz, güçlendirdiğiniz günleriniz olsun. Sevgiyle tencereleriniz kaynasın, bereketiniz bol olsun. Sağlıklı buğday köpeği tariflerimizi mutlaka izleyin.
Dr.Tuba Günebak
Beslenme ve Diyet Uzmanı