Diyabeti Yani Şeker Hastalığı Olanlar Nasıl Beslenmelidirler?

Diyabet ya da tam adıyla Diabetes Mellitus (halk arasındaki adıyla şeker hastalığı), pankreastan salgılanan insülin hormonunun yokluğu ya da yetersiz salgılanmasına bağlı olarak gelişen bir kronik hastalıktır. İnsülin düzeyi yetersiz olan kişilerde glikoz yani kan şekeri metabolizması bozulur.

İki tür şeker hastalığı vardır; çocukluk çağında ortaya çıkan tip 1 diyabet ve yetişkinlik çağında ortaya çıkan tip 2 diyabet. Diyabete olan yatkınlığı artıran etmenler; kötü beslenme alışkanlıkları, enfeksiyon hastalıkları, hareketsiz yaşam ve kalıtımsal ya da diğer bir deyişle genetik yatkınlıktır.

Diyabet hastalığıyla mücadelede doğru bir beslenme örüntüsü oluşturmak çok önemlidir. Diyabet hastalarının günlük beslenme örüntülerinde dikkat etmeleri gerekenlere gelin birlikte bakalım.

• Öğün atlamamanız çok önemlidir. Her gün üç ana, üç ara öğününüzü mutlaka tüketin, 3 ila 4 saatte bir beslenin.
• Tahıl ürünlerinin kepeği ayrılmamış yani tam tahıllı olanlarını tercih edin.
• Şeker kullanmayın ve basit şeker içeren tatlıları (bal, reçel, pasta, kek, kurabiye, marmelat, şuruplu tatlılar) tüketmeyin.
• Hazır meyve sularını tüketmeyin. Meyve suyu taze sıkılmış da olsa kan şekerinizi hızlı yükselteceği için tercih etmeyin. Meyve ve sebzeleri püre haline getirdiğinizde kan şekerinizi daha hızlı yükselteceklerini unutmayın.
• Posalı besinleri tercih edin. Örneğin, pirinç pilavı yerine bulgur pilavını tercih edin.
• Tip 2 diyabeti olan bireylerde ılımlı fiziksel aktivitenin glisemik kontrolde, insulin direncinin risk faktörlerinin azaltılmasında, kalp ve damar sağlığının desteklenmesinde olumlu etkisinin olduğu bildirilmiştir. Doktorunuzun da görüşünü aldıktan sonra, haftada en az 150 dakika ılımlı fiziksel aktivite yapın ve bu süreyi en az üç güne bölün.
• Glisemik indeksi düşük olan besinleri tercih edin. Bunlar; yulaf, bulgur, kuru fasulye, mercimek, kurubaklagiller, makarna, tam buğday unu, ekmek, elma, portakal, süt ve yoğurt gibi ürünlerdir.
• Yapay tatlandırıcı kullanmak yerine tatlılarınızda kuru meyve kullanın.
• Haftada en az iki kez balık tüketin. Balığı ızgara veya fırında pişmiş olarak tüketmeniz yararlı olacaktır.
• Her ara öğünde bir süt ürünü tüketin. Özellikle ev yapımı yoğurt, kefir ve maden suyu ile hazırlanmış ayranları tercih edin. Günde iki küçük şişeden fazla maden suyu tüketmeyin.
• Günlük sodyum alımınızın 2 gramı geçmemesine dikkat edin. Yani günde 1 tatlı kaşığından fazla tuz kullanmayın.
• Kan şekeri takibi yapın. Açlık kan şekeriniz 100’ü, tokluk kan şekeriniz 140’ı geçiyorsa beslenmenizde yanlış bir şeyler yapıyor olabilirsiniz, dikkat edin.
• Grip gibi akut hastalık dönemlerinde bol sıvı alın.
• Yapılan çalışmalarda kontrolsüz diyabetin sıklıkla mikro besin ögesi (vitamin ve mineral) yetersizlikleri ile ilişkili olduğu görülmüştür. Bu bağlamda, yeterli ve dengeli beslenmenin önemini tekrar hatırlatmak isterim.

Bugün irmikle hazırlanmış leziz bir tatlı tarifiyle karşınızdayız: Mandalinalı İrmik Tatlısı. Bu lezzetli tarifin hazırlanışını izlemek için tıklayın.  

Mandalinalı İrmik Tatlısı tarifimiz 9 kişiliktir. Ön hazırlık süresi 5 dakika, pişirme süresi 50 dakikadır. Zorluk derecesi 3 yıldızdır.

Mandalinalı İrmik Tatlısı Tarifinde Yer Alan Besinlerin Faydaları 

Tarifimizin önemli malzemelerinden olan mandalina; C vitamini, potasyum, kalsiyum, magnezyum ve flavanoidlerden zengin bir meyvedir.

• Mandalina, zengin C vitamini içeriğiyle bağışıklık sistemini güçlendirir.
• Mandalina da dahil olmak üzere turunçgiller özellikle çözünür posa bakımından zengindir. Çözünür posa, sindirim sisteminizde bir jel oluşturur. Bu, bağırsak içeriğini yumuşatmak için suyu bağırsağınıza çeker ve potansiyel olarak bağırsak hareketlerini kolaylaştırır.
• Sitrik asitten zengin olan mandalina böbrek taşı oluşumunu azaltır.
• Mandalina, C vitamininden zengin yapısıyla kolajen sentezini artırarak yara iyileşmesini hızlandırır.
• Mandalina, potasyum ile birlikte kalsiyum ve magnezyum içerir. Bu üç mineralden zengin beslenen kişilerin kemik dokuları daha güçlü olur.
• Mandalina, flavonoidler gibi sağlığı artıran bitki bileşikleri açısından zengindir. Flavonoidler, kanserli hücrelerin büyümesini destekleyen genleri baskılayarak ve kanseri teşvik eden bileşikleri etkisiz hale getirerek koruyucu etki gö

Tarifimizin bileşenlerinden biri olan vanilya, sanıldığından çok daha yararlı etkilere sahiptir.

• Vanilya özünde bulunan bazı bileşiklerin antioksidan etkileri vardır. Bu sayede vanilya, hücrelerimizi duygusal ve çevresel stres faktörlerinin yaratabildiği hücre hasarına karşı korumaya yardımcı olur.
• Bazı araştırmalar, vanilin ve vanilik asit dahil olmak üzere vanilyada bulunan belirli bileşiklerin beyin sağlığını desteklediğini göstermiştir.
• Vanilyada bulunan vanilik asit, sinir hücrelerini iltihabi reaksiyonlardan korur ve bu sayede Alzheimer hastalığı riskini azaltır, hafızayı güçlendirir.
• Yiyecek ve içeceklerde vanilya özü kullanmak, ilave şeker alımınızı azaltmanıza yardımcı olabilir.
• Vanilyada bulunan vanilinin kanserden koruyucu etkilerinin olduğu bildirilmiştir.
• Vanilinin bir diğer olumlu etkisi de sedef hastalığı belirtilerini hafifletmesidir.

Tarifimizin önemli bileşenlerinden biri olan irmik; protein, timin, folik asit ve posadan zengin bir besindir.

• İrmik, protein ve posadan zengin yapısı ile sindirimi yavaşlatır ve öğünler arasında tokluk hissini artırır.
• İrmiğin, tiamin yani B1 vitamini ve folattan yani folik asitten zengin yapısı enerji metabolizmasını destekleyerek vücudumuza giren besinlerin enerjiye dönüştürülmesine yardımcı olur.
• İrmik, iyi bir magnezyum ve posa kaynağıdır. Böylelikle kan şekeri seviyelerini dengeleyebilir ve tip 2 diyabet riskini azaltabilir.
• İrmiğin yüksek posa içeriği, yararlı bağırsak bakterilerinin büyümesini uyararak ve düzenli bağırsak hareketlerini teşvik ederek sindirim sistemini destekler.

Mandalinalı İrmik Tatlısı tarifimizin besin ögesi bileşimine birlikte bakalım:

Mandalinalı İrmik Tatlısı tarifimizi tükettiğimizde günlük;

• Karbonhidrat gereksinimimizin %81’ini,
• Protein gereksinimimizin %7’sini,
• Yağ gereksinimimizin %12’sini karşılamış oluruz.

Mandalinalı İrmik Tatlısı tarifimizi yanında bir kupa sütlü kahve ile tüketirseniz kan şekeriniz daha yavaş yükseltir.

Diyabet yani şeker hastası iseniz tarifimizi şeker yerine hurma kullanarak hazırlayabilirsiniz. Bunun için, 8 adet büyük boy kuru hurmayı bir cezveye koyun. Üzerini kapatacak kadar su ekleyip, suyunu çekene kadar birkaç dakika pişirin. Ocaktan alıp ılımaya başlayınca kabuklarını soyun, çekirdeklerini çıkartın ve bir bıçak yardımıyla ince ince kıyın. Tarifimizdeki şeker yerine bu parçalanmış hurmaları kullanın. Şekersiz olarak hazırladığınız mandalinalı irmik tatlısı tarifimizi yanında 1 su bardağı süt ile tüketin.

Dr. Tuba Günebak

 Beslenme ve Diyet Uzmanı