Kan şekerinizi (glikoz) en son ne zaman ölçtünüz? Kaç çıktı? 100’ün üzerinde miydi? Öyleyse aman dikkat, kan şekeri seviyenizin yükselmesi de düşmesi de sağlık açısından risklidir.
Çok eski zamanlarda, insanların kan şekeri seviyelerini ilkel yollarla belirlemeye çalıştıkları dönemlere ait yazıtlarda (Hint ve Mısır yazıtlarında) şöyle der: Kan şekeri yüksek olan kişinin idrarına karıncalar üşüşür. MS 1. yüzyılda Anadolu’da Kapadokya bölgesinde yaşamış bir bilim insanı olan Arateus da der ki: “Kan şekeri yüksek olan kişinin idrarı tatlı olur.” Günümüzde kandaki şeker seviyesini ölçmek, ölçtürmek artık çok kolay. Açlık kan şekeri seviyenizin 100’ü (birim olarak mg/dl), tokluk kan şekeri seviyenizin öğünü takip eden ikinci saatte 160-170’i (birim olarak mg/dl) aşmaması istenir.
Kan Şekeri Ne Demektir?
Kan şekeri yani glikoz hücrelerimizin temel enerji kaynağıdır ve en çok şeker harcayan organ beyindir. Kan şekeri seviyesini belirleyen birinci etmen besin tercihlerimizdir. Bazı besinler kan şekerini hızlı yükseltirken bazı besinler de kan şekerini yavaş yükseltir.
Kan Şekerini Hızlı Yükselten Besinler Nelerdir?
Kan şekerini hızlı yükselten besinlere örnek olarak beyaz ekmek ve ekmeklik undan yapılmış sahte makarna, kraker, cips, hazır meyve suyunu verebiliriz.
Kan Şekerini Hızlı Yükselten Besinleri Tüketirsek Ne Olur?
Kan şekerini hızlı yükselten besinleri yedikten sonra inişli çıkışlı bir ruh hali, halsizlik, baş dönmesi, dikkat dağınıklığı, uyku hali, yapılan işe konsantre olamama, odaklanamama, titreme, baş dönmesi gibi akut durumlar gözlenebileceği gibi, uzun süre kan şekerini hızlı yükselten besinlerle beslenen kişilerde şeker hastalığı riski artabilir.
Kan Şekerini Yavaş Yükselten Besinler Nelerdir?
Kan şekerini yavaş yükselten besinler yulaf, durum buğdayı irmiğinden yapılmış makarna, bulgur, kuru fasulye, mercimek, süt ürünleri, erik, kivi, elma, limon, şeftali, armut, çilek, kiraz, yaban mersini, mango, nar, ananas, erik kurusu, marul, brokoli, lahana, karnabahar, biber, koyu yeşil yapraklı sebzeler, domates, havuç, mantar, kuşkonmaz, kereviz, salatalık, enginar, pırasa, kabak, yeşil fasulye, Brüksel lahanası, patlıcan, soğan, taze soğan, sarımsaktır.
Bir Besinin Kan Şekeri Üzerindeki Etkisini Belirleyen Etmenler Nelerdir?
Bir besinin kan şekeri üzerindeki etkisini belirleyen çeşitli etmenler vardır. Bu etmenler, bir besinin glikoz seviyesini ne kadar hızlı veya yavaş artıracağını belirler ve bu nedenle beslenme düzeninizi planlarken göz önünde bulundurulması önemlidir. Bunlar;
- Besinin pişirme yöntemi: Kan şekerini yavaş yükseltiyor olması için besinler parçalanmadan, ezilmeden hazırlanmalı ve suyunu çektirerek pişirilmelidir. Mesela, patates püresi kan şekerini küp küp hazırlanmış patatesten daha hızlı yükseltir. Durum buğdayı irmiğinden yapılmış makarna suyu çektirilerek pişirilirse ve ılık olarak tüketilirse kan şekerini daha yavaş yükseltir.
- Meyve ve sebzelerin olgunluk derecesi: Meyveler olgunlaştıkça şeker içerikleri artacağı için kan şekerini hızlı yükseltirler. O yüzden, kan şekerini yavaş yükseltmesi için tam olgunlaşmamış meyveler tercih edilmelidir.
- Besinlerin posa içeriği: Durum buğdayı irmiğinden yapılmış makarna gibi posadan zengin yani lifli besinler kan şekerini yavaş yükseltirler. Lif içeriği yüksek besinlere örnek olarak verebileceğimiz diğer besinler; yeşil mercimek gibi kuru baklagiller, bezelye, yulaf, arpa, elma, portakal, havuç, bulgur, kabuklu meyveler ve kök sebzelerdir.
- Hangi besin ile birlikte tüketildiği: Proteinden zengin besinler birlikte tüketildikleri diğer besinlerin kan şekerini yükseltme hızlarını dengeleyebilirler. Tabii ki proteinden zengin besin tüketiyorum diyerek sağlıksız besinlerle kombinasyonlar yaratılmamalıdır.
Neden Kan Şekerini Yavaş Yükselten Besinleri Tercih Etmeliyiz?
Kan şekerini yavaş yükselten besinlerle beslendiğimizde kanımızdaki şeker oranı daha yavaş yükselir ve düzenli seyreder. Bu sayede pankreas fazla insülin (kan şekerinin hücreye girip enerji kaynağı olarak kullanılmasını sağlayan hormon) salgılamaz, tokluk hissi uzun sürer, kilo ve iştah yönetimi kolaylaşır.
Nuh’un Ankara Makarnası Akademisinden şeflerimizin hazırlamış olduğu birbirinden lezzetli tariflere ulaşmak için oynatma listemize göz atabilirsiniz. Hayatın ritmini koruyabilmek için sağlıklı beslenmek mottonuz olsun.
Dr. Tuba Günebak
Beslenme ve Diyet Uzmanı
İlgili İçerikler
Sezgisel Beslenme Nedir?
