Günümüz bilimsel çalışmaları gösteriyor ki sağlıklı yaşamın temeli anne rahminde atılır. Anne rahminde yeterli ve dengeli beslenen bebek yaşamının ilerleyen yıllarında, şişmanlıktan kalp hastalıklarına kadar geniş bir çerçevede kronik hastalıklardan korunur. Bu doğrultuda yapmamız gereken en doğru hareket planlı gebelik yaşamak ve gebe kalmadan 4 ila 6 ay önce yeterli ve dengeli bir beslenme programına girerek vücudumuzdaki besin ögeleri depolarımızı doldurmak ve folik asit desteğine başlamaktır. Gebelikte beslenme ile ilgili önemli noktalar şunlardır:
1- Gebe kaldığınızda kontrollü kilo almaktan korkmayın. Gebelik sürecinde kan hacminiz mevcut miktarın yaklaşık yarısı kadar daha arttığı, doğum sonrasında emzirmeye hazırlandığınız için göğüslerinizde süt kanallarınız genişlediği ve süt ile dolmaya başladığı, rahminiz genişlediği, bebeğin eşi yani plasentası oluşmaya ve büyümeye başladığı, rahminiz bebeğinizin aylarca içinde yaşayacağı amniotik sıvı ile dolduğu ve bebeğiniz vücudunuzun içinde her gün biraz daha büyüdüğü için kilo almanız normaldir. Normal ağırlıkta gebeliğe başlayan ve tek bebeğe hamile kalan bir annenin gebelik süresince 11 ila 15 kg ağırlık kazanması beklenirken aynı annenin gebelik öncesi ağırlığının normalin altında veya zayıf olması durumunda 12-18 kg, hafif şişman olması durumunda 7-11 kg, şişman olması durumunda ise 5-9 kg ağırlık kazanması beklenir. Anne çoğul gebeliğe sahipse, ikiz gebeler için gebelik süresince toplam 15-20 kg ağırlık kazanımı beklenirken, üçüz gebeler içinse 22-27 kg ağırlık kazanımı normal kabul edilir.
2- Gebelik süresince fizyolojik gereksinimleriniz artar, ama halk arasında inanıldığı şekilde “iki canlı” değilsiniz. Gebeliğin ikinci ve üçüncü üçer aylık süreçlerinde günlük enerji gereksiniminiz yaklaşık 300 kalori artar, daha fazla değil. Abartılı kalori alımı ve kazanımı gebelik şekeri riskinizi artırabileceği gibi bebeğinizin gelecekteki sağlığını da riske atabilir.
3- Gebelik süresince çok az ağırlık kazanımı doğumu kolaylaştırmaz. Normal ağırlıkta gebeliğe başlamasına rağmen gebelik süresince yetersiz beslenen anne rahim içi (intrauterin) büyüme geriliği olan bebek dünyaya getirebilir. Buna ek olarak bebeğin gelecekteki sağlığını olumsuz yönde etkileyebileceği gibi kendi vücudundaki besin ögesi depolarının boşalmasına sebep olabilir ve sonunda gebelik sonrası saç dökülmesi, diş kaybı, kemik erimesi, cilt bozulması gibi durumlarla karşılaşabilir.
4- Gebe bir kadının günlük besin ögesi gereksinmelerini karşılayabilmesi için günde iki-üç porsiyon balık, derisiz kümes hayvanı eti veya az yağlı et tüketmesi önerilir. Bu besinlere ulaşamayan ya da tercih etmeyen anneler için günde 2 ila 3 yumurta ya da kuru fasulye ve bulgur, nohut ve durum buğdayı irmiğinden yapılmış makarna opsiyonları kullanılabilir. Buna ek olarak, 2-3 porsiyon pastörize peynir, 3 porsiyon yarım yağlı yoğurt veya kefir, 4-5 porsiyon durum buğdayı irmiğinden yapılmış makarna veya bulgur, toplam 5 porsiyon mevsim sebze ve meyveleri, 1 kahve fincanı ceviz, çiğ badem, çiğ fındık gibi kuru yemişler önerilir.
5- Sağlıklı gebelik geçirebilmek için kaçınmanız gereken besinler; güvenli olmayan deniz mahsulleri (deniz kirliliğinin olduğu denizlerden tutulmuş) ya da çiğ, yarı çiğ deniz mahsulleri, iyi pişmemiş etler, az pişmiş yumurta (beyazı katılaşana kadar pişirilmeli), pastörize edilmemiş süt ve süt ürünleri, her ne kadar pastörize edilmiş olduğuna dair etiketlenmiş olsalar da brie, feta, camembert peynirleri, mavi peynir (blue cheese) ve Meksika peynirleri, gazlı içecekler, hazır meyve suları, yapay tatlandırıcı içeren yiyecek ve içecekler, cips, hazır kek gibi sağlıksız atıştırmalıklardır.
Sonuç olarak, planlı gebelikler yaşamanızı, gebe kalmadan 4-6 ay öncesinde beslenmenizi planlamanızı, bu konuda bir profesyonelden destek almayı düşünüyorsanız mutlaka üniversitelerin Beslenme ve Diyetetik bölümlerinden mezun olmuş olmalarına dikkat etmenizi, gebe kalmadan 4 ay önce nöral tüp defektlerinden (bir tür gebelik komplikasyonu) korunabilmek için folik asit desteği almanızı ve bir kadın doğum uzmanına danışmanızı öneririz.
Dr. Tuba Günebak
Beslenme ve Diyet Uzmanı